Η κοινωνία του τόπου μας, της Κρήτης ήτανε εδώ και χρόνια πού αυστηρή ιδιαίτερα σε θέματα τιμής. Μεγάλη λοιπόν προσβολή ήταν μια κοπέλα ανύπαντρη να κάνει παρέα με κάποιο αγόρι ή να έχει κάποιο δεσμό χωρίς να είναι αρραβωνιασμένη. Κατά καιρούς λοιπόν για το λόγο αυτό πολλά τραγούδια αναφέρονταν στην αυστηρότητα της κοινωνίας των Κρητικών.
O αρραβώνας χαλάρωνε αυτή την αυστηρότητα κι έτσι το ζευγάρι μπορούσε να έχει μεγαλύτερη ελευθερία. Φυσικά από τότε μέχρι σήμερα πολλά έχουν αλλάξει, πολλά όμως έμειναν παραδοσιακά όπως ήταν και τότε.
Στα προξενιά πήγαινε ο πατέρας του γαμπρού και ζητούσε την νύφη από τους δικούς της. Εάν αυτοί δεχόταν μετά από δυο μέρες έβαζαν τον αρραβώνα.
Οι προετοιμασίες του γάμου άρχιζαν πολύ πριν από καθορισμένη ημερομηνία. Οι γυναίκες φρεσκάριζαν και κεντολογούσανε τα προικιά καθάριζαν το σιτάρι του ζυμωτού ενώ οι άντρες το πήγαιναν στο μύλο για άλεσμα , κουβαλούσαν ξύλα για το φούρνο και στις αυλές έτρεφαν και τα ετοίμαζαν τα ζώα που θα σφάξουνε στο γάμο.
Ο γάμος άρχιζε οκτώ μέρες πριν από την ημέρα της στεφάνωσης με το κάλεσμα των στενών συγγενών και των συντέκνων.
Αυτή η “κάλεση” λέγονταν “απ’ οκτώ σε οκτώ” και κυρίως αυτοί οι καλεσμένοι ήταν εκείνοι που βοηθούσαν στις ετοιμασίες του γάμου. Αν ο γαμπρός ή η νύφη ήταν απ΄ άλλο χωριό τότε λίγες μέρες πριν τον γάμο σακιάζανε τα προικιά, δηλαδή τα έβαζαν σε σακιά που είχε υφάνει η νύφη στον αργαλειό για το σκοπό αυτό και κατά τέτοιο τρόπο που να μπορούν να φορτωθούν στα ζώα που θα τα μετέφεραν. Την ώρα που τακτοποιούσαν τα προικιά λέγανε μαντινάδες. Συνήθως για κάθε ρούχο υπήρχε και μια διαφορετική.

“Νύφη μου τα προικιά σου

με τα πολλά στολίδιαα

με γέλια και παιχνίδια”

Μια βδομάδα πριν γίνει ο γάμος οι συγγενείς μαζεύονταν και ετοίμαζαν τα γαμοκούλουρα, και τους τζεβρέδες, ενώ την παραμονή έβραζαν το κρέας, γιατί πήγαιναν το “κανίσκι” (φαγητά που έπαιρναν οι γνωστοί και οι συγγενείς μαζί τους για να επισκεφτούν τις οικογένειες του ζευγαριού). Έπρεπε να υπάρχει καλός μεζές για να τους υποδεχτούν. Στο κανίσκι γλεντούσαν όλη τη νύχτα και συνέχιζαν και την μέρα του γάμου το φαγοπότι και το γλέντι. Ήταν ένα είδος εργένικου πάρτι για το νεαρό ζευγάρι.
Σε πολλά χωριά της Κρήτης συναντάμε ακόμη και σήμερα αυτά τα έθιμα.
Ο γάμος σήμερα γίνεται με τον παραδοσιακό τρόπο.
Πολλοί συγγενείς, γνωστοί και φίλοι των νιόπαντρων (μέχρι και 3000 άτομα !!!) κατακλύζουν την εκκλησία για την τέλεση του ιερού μυστηρίου.
Με τον ερχομό της νύφης πολλοί κρητικοί πατριώτες μας δεν μπορούν να κρύψουν τη χαρά τους που πολύ συχνά, σχεδόν πάντα δηλαδή, αφήνουν τα όπλα τους να “κελαηδήσουν” δημιουργώντας μια πανηγυρική αλλά και πολεμική ατμόσφαιρα στο χώρο που ξαφνιάζει αυτούς που δεν γνωρίζουν τις συνήθειές μας. Μετά την τέλεση του μυστηρίου οι γονείς και οι καλεσμένοι εύχονται στο γαμπρό και τη νύφη να ζήσουν ευτυχισμένοι και αγαπημένοι αφήνοντας μέσα σε μια “βούρια” (πλεκτό σακί που φοριέται στον ώμο) φακελάκι με χρήματα για τα πρώτα έξοδα των νιόπαντρων. Το ποσό που μαζεύεται στο τέλος δεν είναι καθόλου μικρό και αποδεικνύεται μια μεγάλη βοήθεια για το νεαρό ζευγάρι για να αγοράσει τις πρώτες μεγάλες ανάγκες του νέου σπιτιού του (αγορά ηλεκτρικών ειδών και επίπλων).
Το γλέντι συνεχίζεται σε κέντρο διασκέδασης όπου καταλήγουν όλοι οι καλεσμένοι του γάμου όπου ευχαριστιούνται ένα πλούσιο τραπέζι τρώγοντας και πίνοντας αλλά χορεύοντας τραγούδια του τόπου μας συνοδευόμενα με την ξακουστή κρητική λύρα. Το χορό τον ξεκινούν πάντα οι νιόπαντροι:

“Σήμερα γάμος γίνεται

σ΄ ωραίο περιβόλι

γαμπρέ τη νύφη ν΄ αγαπάς

να μην την εμαλώνεις

σαν το βασιλικό